Czy moje dziecko jest niedostosowane społecznie?

Nauczyciele mówią, że Twoje dziecko jest trudnym, złym uczniem, sprawa problemy wychowawcze, ma zaburzenia zachowania, jest zdemoralizowane, jest zakałą klasy – czy oznacza to, że jest ono zagrożone niedostosowaniem społecznym?

Diagnoza „niedostosowania społecznego” (czy też jak niektórzy mówią „nieprzystosowania społecznego”) odnosi się do osób, których szeroko pojęte funkcjonowanie społeczne jest zaburzone.

Zaburzenia mogą dotyczyć jednej / kilku z poniższych sfer:
•    Osobowości
•    Sfery Behawioralnej (czyli poziomu zachowań)
•    Emocjonalnej

Częste przejawy niedostosowania społecznego to:
•    Trudności w dostosowaniu się do uznanych norm społecznych
•    Nieprawidłowe funkcjonowanie w danej roli społecznej
•    Nieadekwatne reagowanie na zakazy i nakazy związane z funkcjonowaniem społecznym
•    Reakcje emocjonalne nieproporcjonalne do danej sytuacji
•    Utrwalone zaburzenia w zachowaniu.

Na poziomie zachowań człowieka możemy wyróżnić między innymi takie objawy jak:
•    Lekceważący stosunek do nauczycieli, osób znaczących
•    Wagary, ucieczki z domu
•    Sięganie po substancje psychoaktywne, alkohol
•    Łamanie uznanych zasad społecznych
•    Stosowanie przemocy fizycznej i psychicznej
•    Kradzieże
•    Podejmowanie prób samobójczych
•    Problemy z adaptacją do grupy rówieśniczej

Skąd mogą brać się takie zachowania?

Przyczyn może być wiele. Liczne źródła wymieniają takie elementy jak na przykład:
•    Zaburzenia wewnętrzne
•    Niekorzystne warunki środowiskowe
•    Wychowywanie się w rodzinie dysfunkcyjnej
•    Zaburzenia zachowania
•    Brak odpowiednich wzorców osobowych

Jedno jest pewne: komentarzy pod tytułem „jesteś zły”, „jesteś beznadziejny”, „nic dobrego z ciebie nie wyrośnie” osoba zagrożona niedostosowaniem lub niedostosowana społecznie słyszała setki. Często nie reaguje, nawet jeśli poddawana jest niesprawiedliwej ocenie. „Zły uczeń” zawsze jest winny. Za to na palcach jednej ręki może policzyć zachowania, za które była chwalona. Warto zastanowić się nad tym, czy jeśli sami słyszelibyśmy same oskarżenia i negatywne komentarze, to chciałoby nam się walczyć, zmieniać na lepsze?

Poznanie przyczyn danych zachowań dysfunkcyjnych jest sprawą indywidualną, uzależnioną od historii danego człowieka. Podobnie indywidualnie należy więc podchodzić do pracy terapeutycznej z daną osobą. Jeśli uważasz, że Twoje dziecko przejawia powyższe zachowania warto skontaktować się ze specjalistą, w celu wykonania dokładnej diagnozy i rozpoczęcia pracy terapeutycznej. Na zmiany nigdy nie jest za późno!

Opracowano na podstawie doświadczeń własnych oraz literatury: C. Czapów, 1978, H. Spionek, 1965,  M. Grzegorzewska, 1964, , M. Przetacznik, M. Susułowska, 1968, J. Konopnicki, 1971, O. Lipkowski, 1971, J. Doroszewska, 1981, L. Pytka, 1986).